THE PARADIGM OF DIGITAL PRIVACY IN INDONESIAN TAFSIR: A STUDY OF TAFSIR AL-AZHAR ON QS. AL-HUJURĀT (49): 12
AbstractDigital privacy has become a global concern amid the widespread personal data breaches, as reflected in regulations such as the European Union's General Data Protection Regulation (GDPR) and reports by Amnesty International. In the context of Indonesian Muslim society, Islamic ethical values have the potential to serve as a normative foundation in responding to digital privacy challenges. Surah al-Ḥujurāt: 12 which prohibits suspicion, tajassus (spying or snooping), and ghibah (backbiting or gossip) is highly relevant in today's digital world. This study aims to examine the paradigm of digital privacy through Buya Hamka’s interpretation of this verse in Tafsir al-Azhar, and to explore its contribution to the development of digital ethics grounded in Qur'anic values. Employing a qualitative interpretive paradigm, this research adopts a thematic and comparative tafsir approach. The object of study is the ethical and normative meaning of Surah al-Ḥujurāt: 12 in a contemporary context. The primary data source is Tafsir al-Azhar, which is analyzed in depth, while secondary sources include literature on digital ethics, privacy policies, and other tafsir work. The analysis technique used is content analysis with a normative-thematic approach to link the moral values of the Qur'an with digital phenomena. The findings show that Buya Hamka interprets the verse in a social-moral framework, going beyond legalistic dimensions. The concept of tabayyun (verification), which he emphasizes, emerges as a key principle for information verification and personal data protection. This research highlights the importance of reinterpreting classical tafsir as an ethical response to the advancement of information technology, and as a contribution of Islam to the global discourse on digital ethics. |
Keywords
Full Text:
References
’Aliah, V. H. (2024). Masalah Etika Privasi Digital: Kebocoran Informasi Konseli Dalam Setting Konseling Komunitas. Jubikops, 4(1), 39–47. https://doi.org/10.56185/jubikops.v4i1.581
Aini, S. (2021). Studi Corak Adābi Ijtimā’ī Dalam Tafsir Al-Azhar Karya Hamka. Al-Kauniyah. https://doi.org/10.56874/alkauniyah.v1i1.372
Aldan Nur Zen, M., & Sitanggang, A. S. (2023). Analisis Dampak Sosial Media Dalam Pengembangan Sistem Informasi. Cerdika: Jurnal Ilmiah Indonesia. https://doi.org/10.59141/cerdika.v3i7.647
Anggen Suari, K. R., & Sarjana, I. M. (2023). Menjaga Privasi di Era Digital: Perlindungan Data Pribadi di Indonesia. Jurnal Analisis Hukum, 6(1), 132–142. https://doi.org/10.38043/jah.v6i1.4484
Annur, C. M. (2022). Pelindungan Data Pribadi Warga RI Masih Tergolong Rendah. Databoks. https://databoks.katadata.co.id/teknologi-telekomunikasi/statistik/2e2c8c8e1e87fdf/pelindungan-data-pribadi-warga-ri-masih-tergolong-rendah?utm_source=chatgpt.com
Bahram, M. (2023). Transformasi Masyarakat Di Era Digital: Menjaga Kaidah Hukum Sebagai Landasan Utama. Sentri Jurnal Riset Ilmiah, 2(5), 1733–1746. https://doi.org/10.55681/sentri.v2i5.884
Bustam, M. R. (2021). Pelanggaran Privasi di Akun Instagram Lambe Turah yang diakibatkan oleh Voyeurism (Pendekatan Psikoanalisis). Mahadaya, 1(2), 257–264. https://doi.org/https://doi.org/10.34010/mhd.v1i2.5409
Dewi Bunga, Cokorde Istri Dian Laksmi Dewi, & Kadek Ary Purnama Dewi. (2022). Literasi Digital Untuk Menanggulangi Perilaku Oversharing di Media Sosial. Sevanam: Jurnal Pengabdian Masyarakat. https://doi.org/10.25078/sevanam.v1i1.9
Dhianty, R. (2022). Kebijakan Privasi ( Privacy Policy ) dan Peraturan Perundang-Undangan Sektoral Platform Digital vis a vis Kebocoran Data Pribadi. SCRIPTA Jurnal Kebijakan Publik Dan Hukum.
Fadhilah, N., & Deswalantri, D. (2022). Nilai-Nilai Pendidikan Karakter dalam Al-Qur’an Surat Al-Hujurat Ayat 11-13: Kajian Tafsir Al-Azhar Karya Hamka. Jurnal Pendidikan Tambusai. https://doi.org/10.31004/jptam.v6i3.4468
Fathni, I., Basri, B., Zulaika, S., & Dewi, R. S. (2023). Pengaruh Kebijakan Privasi, dan Tingkat Kepercayaan Pada Platform Digital terhadap Perilaku Pengguna dalam Melindungi Privasi Online di Indonesia. Sanskara Hukum Dan HAM. https://doi.org/10.58812/shh.v2i02.305
Hidayat, U. T. (2020). Tafsir Al-azhar : Menyelami Kedalaman Tasawuf Hamka. Buletin Al-Turas. https://doi.org/10.15408/bat.v21i1.3826
Himmatun ’Aliah, V., Budiman, N., & Aulia Nadhirah, N. (2024). Masalah Etika Privasi Digital: Kebocoran Informasi Konseli Dalam Setting Konseling Komunitas. Jurnal Bimbingan Konseling Dan Psikologi, 4(1), 39–47. https://doi.org/10.56185/jubikops.v4i1.581
Huda, N. (2021). Nilai-Nilai Kesetaraan Ras Dalam Al-Qur’an (Kajian Atas Tafsir Al-Misbah). Jurnal Islam Nusantara, 5(2), 116. https://doi.org/10.33852/jurnalnu.v5i2.344
Izzati, N., & Kaaffah, S. (2020). Peran Tabayyun Sebagai Cerminan Sikap Kaum Mukminin dalam Model Matematika Penyebaran Rumor Melalui Jejaring Sosial Daring. Al-I’jaz : Jurnal Studi Al-Qur’an, Falsafah Dan Keislaman. https://doi.org/10.53563/ai.v2i2.35
Kamal, T. C., & Mulyana, A. (2019). Peranan Buya Hamka Dalam Gerakan Pembaharuan Muhammadiyah Tahun 1925-1966. FACTUM: Jurnal Sejarah Dan Pendidikan Sejarah. https://doi.org/10.17509/factum.v8i2.22152
Martinelli, I., Sugiawan, F. A., & Zulianty, R. (2023). Perlindungan Hak Privasi Dalam Era Digital: Harmonisasi Undang Undang Informasi Transaksi Elektronik Dengan Prinsip-Prinsip Filosofi Hukum Roscoe Pound Dalam Hukum Perikatan. MOTEKAR: Jurnal Multidisiplin Teknologi Dan Arsitektur. https://doi.org/10.57235/motekar.v1i2.1306
Mu’min, M. D. N. A., Hasob, H. A. A., Abubakar, A., Basri, H., & FazakaRif’ah, M. A. (2024). Telaah hubungan sosial dalam Al-Quran : studi tafsir QS. Al-Hujurat ayat 10. Journal of Management and Innovation Entrepreunership (JMIE), 1(2), 338–350. http://ejournal.stitta.ac.id/index.php/ambarsa/article/view/174/140
Muhajir, A. (2023). Laporan Pemantauan Hak-hak Digital Triwulan II 2023. SAFENet. https://safenet.or.id/id/2023/08/laporan-pemantauan-hak-hak-digital-triwulan-ii-2023/
Mustaminah. (2023). Pemikiran Keislaman Buya Hamka dan Relevansinya Terhadap Pendidikan Islam. Maklumat: Journal of Da’wah and Islamic Studies, 1(1), 41–52. https://doi.org/https://doi.org/10.61166/maklumat.v1i1.5
Musyarif. (2019). Buya Hamka: Suatu Analisis Sosial Terhadap KitabTafsir Al-Azhar. AL MA’ARIEF : Jurnal Pendidikan Sosial Dan Budaya, 1(1), 36–57. https://doi.org/10.35905/almaarief.v1i1.781
Putra, K. A. D., & Hidayatullah, F. (2020). Literasi Privasi Sebagai Upaya Mencegah Pelanggaran Di Era Masyarakat Jaringan. Jurnal Signal. https://doi.org/10.33603/signal.v8i2.3447
Sahal, E. H., & Sulastri, A. (2023). Relevansi Dimensi Etika Sosial Dalam Interpretasi Al-Azhar Oleh Hamka. Almarhalah: Jurnal Pendidikan Islam, 7(2), 221–235. https://doi.org/10.38153/almarhalah.v7i2.121
Salsabila, H., Farhan, M., Jamarudin, A., & Firdaus, M. Y. (2023). Menelisik Tafsir Modern-Kontemporer Di Indonesia Abad 20 M. Jurnal Dirosah Islamiyah, 5(1), 290–305. https://doi.org/10.47467/jdi.v5i1.2878
Sukmasari, D. (2020). Konsep Kesejahteraan Masyarakat Dalam Perspektif Al-Qur’an. At-Tibyan. https://doi.org/10.30631/atb.v3i1.15
Sutriawan, S., Khatimah, N. H., & Sanusi, G. (2023). Sosialisasi Pentingnya Menjaga Privasi Dan Keamanan Data Di Era Digital. SEWAGATI: Jurnal Pengabdian Kepada Masyarakat. https://doi.org/10.61461/sjpm.v2i1.10
Wahdina. (2022). Body Shaming Dalam Alquran Surah Al-Hujurat Ayat 11 (Analisis Tafsir Al-Azhar Karya Buya Hamka). In Braz Dent J.
10.33650/mushaf.v5i2.11148 |
|
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2025 Diana Durrotul Lum'ah

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
This ejournal system and it's contents licensed under
a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License