Transformasi Nilai dan Jati Diri Masyarakat Melayu Riau dalam Pantun di Era Modern
AbstractPantun, a traditional form of Malay poetry, serves not only as an aesthetic expression but also as a medium for transmitting cultural values and identity. In the face of modernization and globalization, pantun encounters significant challenges in maintaining its cultural relevance. This study explores the transformation of values and cultural identity of the Riau Malay community as reflected in pantun, emphasizing its role in preserving heritage in the modern era. A qualitative approach with library research was employed, utilizing classical and contemporary pantun texts as data sources. Hermeneutic analysis was applied to interpret the symbolic meanings and cultural values embedded in the pantun. The findings reveal that pantun encapsulates essential values such as politeness, respect, mutual cooperation, spirituality, and filial piety. These values contribute significantly to character development and the reinforcement of Malay cultural identity. Hence, preserving pantun is not only vital for safeguarding literary heritage but also as a cultural strategy to sustain national values and foster cultural consciousness amid the tides of modernity. |
Keywords
Full Text:
References
Abd Kadir, Azhariah. 2010. Ketaatan Rakyat Malaysia Terhadap Kepimpinan Negara Ditinjau Menurut Persepktif Teori Ulu Al-Amr. University of Malaya (Malaysia).
Abdul Kadir, Nor Adina. 2010. “Madrasah Idrisiah Bukit Chandan Kuala Kangsar Perak: Sejarah Dan Sumbangannya Terhadap Pendidikan Islam Dari Tahun 1985-1999/Nor Adina Binti Abdul Kadir.” University of Malaya.
ALI, ABDUL HALIM, NORAZIMAH ZAKARIA, and MAZARUL HASAN MOHAMAD HANAPI. 2015. “TERAPI BAHASA DALAM PANTUN DAN MANTERA: Language Theraphy in Poem and Mantra.” Jurnal Peradaban Melayu 10: 88–95.
Ariffin, Raja Masittah Raja, and Che Ibrahim Salleh. 2008. “Bahasa Melayu Di Pulau Kokos: Suatu Tinjauan Sosiolinguistik.” Jurnal Bahasa 8 (2): 315–39.
Braginsky, Vladimir I. 1994. “The Gentleman in the Pink Hat, or the First Malay ‘Film’: Notes on Syair Silambari or Syair Sinyor Kosta.” Indonesia Circle 22 (63): 174–82.
Dila, B A. 2022. “Bentuk Solidaritas Sosial Dalam Kepemimpinan Transaksional. IKOMIK: Jurnal Ilmu Komunikasi Dan Informasi, 2 (1), 55–66.”
Effendy, Tenas. 2004. Tunjuk Ajar Dalam Pantun Melayu. Balai Kajian dan Pengembangan Budaya Melayu.
Hartati, Lasmi, Lili Liana, and Muhammad Rozani. 2024. “Kearifan Lokal Masyarakat Bangka Belitung Dalam Cerita Rakyat ‘Batu Balai’: Kajian Pendidikan Karakter.” Stilistika: Jurnal Pendidikan Bahasa Dan Sastra 17 (1): 1–10. https://doi.org/10.30651/st.v17i1.20971.
Ibrahim, Dayang Fatin Amira Abang. 2022. “Falsafah Dan Nilai Dalam Pantun Melayu Sarawak.” JURNAL KEPULAUAN 1 (02): 7.
Ja’far, Suhermanto. 2015. “Struktur Kepribadian Manusia Perspektif Psikologi Filsafat.” Psympathic: Jurnal Ilmiah Psikologi 2 (2).
Juki, Hamsiah, and Che Ibrahim Salleh. 2017. “Kesantunan Pantun Melayu Sarawak.” Rumpun Jurnal Persuratan Melayu 5 (1): 56–100.
Putri, Annida, Atikah Salsabila, and Aulia Prabayunita. 2023. “Memudarnya Nilai Nilai Gotong Royong Pada Era Globalisasi.” Indigenous Knowledge 2 (2): 96–103.
Ramadhan, Ahmad Muhammad, Samsul Arifin, Dewi Sekar Arum, Maytita Tri Hardiyanti, Rahayu Mardikaningsih, Wulandari Wulandari, Reny Nuraini, and Mila Hariani. 2024. “Gotong Royong Untuk Memperkuat Solidaritas Dalam Kehidupan Masyarakat Dusun Batu Ampar Desa Tambaklekok.” Economic Xenization Abdi Masyarakat 3 (1): 12–18.
Rizky, Muhammad Ikhsan, and Tumpal Simarmata. 2017. “Peran Tradisi Berbalas Pantun Dalam Acara Pesta Perkawinan Pada Masyarakat Melayu Di Tanjung Pura.” Gondang 1 (2): 91–99.
Rolitia, Meta, Yani Achdiani, and Wahyu Eridiana. 2016. “Nilai Gotong Royong Untuk Memperkuat Solidaritas Dalam Kehidupan Masyarakat Kampung Naga.” Sosietas: Jurnal Pendidikan Sosiologi 6 (1).
Sa’diah, Halimatu, Gusti Herlina, and Muhammad Suprapto. 2025. “NILAI-NILAI PENDIDIKAN ISLAM PADA TRADISI PANTUN MELAYU.” An-Nahdlah: Jurnal Pendidikan Islam 4 (3): 722–28.
Sofiani, Ika Kurnia, and Wira Sugiarto. 2022. “Nilai-Nilai Pendidikan Dalam Tunjuk Ajar Melayu Karya Tengku Nasruddin Sa’id Effendy (Tennas Effendy).” El-Darisa: Jurnal Pendidikan Islam 1 (1): 80–111.
Wekke, Ismail Suardi. 2019. Metode Penelitian Ekonomi Syariah. Gawe Buku.
Yusof, Norlaili Mohd, Soaib Asimiran, and Suhaida Abdul Kadir. 2022. “Tahap Kepuasan Pelajar Terhadap Kualiti Perkhidmatan Universiti: Satu Tinjauan: Level of Student Satisfaction towards University Service Quality: A Review.” ‘Abqari Journal 26 (1): 127–37.
Zakaria, Norazimah, Azlina Abdullah, Sharifah Zarina Syed Zakaria, Mimi Hamida Abdul Mutalib, Alizah Lambri, Siti Salwa Jamaldin, Mashitah Sulaiman, and Rosmah Derak. 2017. “Akal Budi Dan Cerminan Jati Diri Melayu Dalam Pantun: Akal Budi and Reflection of Malay Identity in Pantun.” The Sultan Alauddin Sulaiman Shah Journal (JSASS) 4 (2): 89–97.
10.33650/trilogi.v6i2.11502 |
|
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2025 aulia oktria

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
This ejournal system and its contents are licensed under
a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License